Zijn paddo's het antwoord op verslavingen aan opiaten?

Psilocine, de actieve alkaloïde in paddo's, wordt momenteel volop onderzocht; mogelijk helpt het mensen die kampen met een verslaving. Veel westerse landen zien zich geconfronteerd met een synthetische opiaten-crisis. Verwoestende verslavingen treffen daarbij miljoenen mensen. Kunnen we met paddo's deze vicieuze cirkel eindelijk doorbreken?

Weet je dat paddo's meer doen dan een high opwekken? Uit onderzoek naar psilocine (de farmacologisch actieve versie van psilocybine) blijkt dat de stof mogelijk bepaalde routes in de hersenen ontsluit, wat wellicht helpt in de strijd tegen verslavingen. Verslavingen aan farmaceutische opiaten eisen momenteel meer levens dan heroïne. Zijn paddo's inzetbaar om de opiaten-crisis te bestrijden? Lees door voor meer informatie.

DE OPIATEN-CRISIS

Het is duidelijk; de wereld kampt met een heuse opiaten-epidemie. Miljoenen mensen lijden aan acute of chronische pijn en in diverse landen is het gebruik van opiaten hierbij de standaardbehandeling.

In 2012 bereikte het aantal voorgeschreven opiaten in de VS zijn hoogtepunt. Amerikaanse artsen schreven ze voor aan ruim 80 van elke 100 patiënten. Alleen al dat jaar waren dat ruim 255 miljoen opiaatrecepten.

Gelukkig dalen deze cijfers. In 2017 schreef men 58,7 recepten uit op de 100 mensen; het laagste cijfer in 10 jaar. Toch kreeg een op de twee patiënten in de VS nog steeds een opiaatrecept voorgeschreven.

Dankzij deze schietgrage aanpak kampen miljoenen Amerikanen inmiddels met verwoestende verslavingsproblematiek. Volgens gegevens van de National Survey on Drug Use and Health uit 2015, waren dat jaar meer dan 2 miljoen mensen verslaafd aan farmaceutische pijnstillers. Heroïne was echter goed voor "slechts" 591.000 verslavingen.

Een overdosis drugs is tegenwoordig de belangrijkste oorzaak van accidentele sterfte in de VS. In 2015 stierven meer dan 52.000 Amerikanen aan een overdosis. 20.000 van deze sterfgevallen kon men herleiden naar voorgeschreven pijnstillers.

Dezelfde trend zien we in Europa, hoewel in een lager tempo. Naar verluidt, is de consumptie van opiaten in Noord-Amerika goed voor 80% van het totaalgebruik.

HET PROBLEEM MET PIJNSTILLENDE OPIATEN

Pijnstillers op basis van opioïden zijn bijvoorbeeld oxycodon, hydrocodon, codeïne, morfine en fentanyl. Deze hebben allemaal een schaduwzijde. Een van de grootste nadelen is het feit dat ze verslavend zijn. Deze medicijnen leiden al snel tot tolerantie, afhankelijkheid en uiteindelijk een verslaving, ook als je de voorschriften van je arts opvolgt.

Wanneer opiaten de bloedbaan bereiken, veroorzaken ze een aanzienlijke toename in endorfine- en dopamine-signalering. Door deze stijging verminderen echter niet alleen pijnsensaties. Afhankelijk van de betrokken hersengebieden, ontstaat ook een sterke euforie. Het medicijn beïnvloedt namelijk de beloningsgebieden in de hersenen. Hierbij leert het brein al snel dat het deze medicatie vaker wil. En zo loop je het risico op afhankelijkheid of een verslaving.

VERSLAVINGEN BEGRIJPEN

Verslavingen zijn nogal gecompliceerd. Daarbij zijn ze al jaren een aandachtspunt in ontelbare academische onderzoeken. Momenteel weten we dat een verslaving ontstaat door veranderingen in het beloningsgebied van onze hersenen. De neurotransmitter dopamine is voornamelijk verantwoordelijk voor de regulatie van dit complexe systeem.

Als onze hersenen menen dat we ons een bepaalde gebeurtenis of gevoel moeten herinneren, zoals de ervaren euforie van opiaten, geven ze dopamine af. Opiaten leiden daarbij tot een sterke stijging van dopamine. Zo halen we niet alleen de high terug van het medicijn, maar zorgt het er ook voor dat we die roes in de toekomst opnieuw willen ervaren. Dit noemen we een hunkering.

Toegeven aan dit verlangen wekt genotsgevoelens op. Je ervaart daarbij een toestroom van dopamine, waardoor je alleen maar meer verlangt. Dit gevoel van genot ontstaat door de toegenomen activiteit van neurotransmitters in hedonische hotspots in de hersenen, zoals de hersenstam, het ventrale pallidum, de nucleus accumbens en de orbitofrontale cortex.

Als je voortdurend toegeeft aan die hunkering naar opiaten, bouwt je lichaam een tolerantie op. Hierdoor heb je meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. Over het ontstaan van een tolerantie voor opiaten bestaan twee theorieën. De eerste is dat opiaatreceptoren mettertijd minder gevoelig zijn voor een bepaalde drug of medicijn. De tweede theorie is echter dat het voortgezet gebruik van opiaten leidt tot een afname van de opiaatreceptoren in de hersenen, een proces dat bekendstaat als downregulatie.

Langdurig gebruik van opiaten leidt ook tot ontwenningsverschijnselen. De middelen onderdrukken diverse fysiologische systemen. Het lichaam past zich aan om hiermee om te gaan. Naarmate je lijf went aan een bepaald medicijn, schakelt het op specifieke tijden of in specifieke delen naar de hoogste versnelling. Ook wanneer je de medicatie niet gebruikt, zijn de systemen in je lichaam volop actief. Dit leidt tot symptomen als zweten, een verhoogde hartslag, angst en nog veel meer.

Deze ontwenningsverschijnselen zijn soms zo hevig dat je denkt dat je niet meer zonder kunt. En dit kennen we als een verslaving. Hoe is het echter mogelijk dat sommige mensen vatbaarder zijn voor verslavingen aan bepaalde stoffen of gedrag dan anderen? Hier wordt het echt ingewikkeld.

Een verslaving beïnvloedt wat wetenschappers het default-mode network noemen. Dit zijn hersengebieden die actief zijn in rusttoestand of wanneer we niets specifieks doen (bijvoorbeeld als we dagdromen). In onderzoek is de activiteit van het default-mode network van heroïneverslaafden vergeleken met dat van niet-verslaafden. Hieruit blijkt dat verslaafden meer activiteit vertonen in onder meer de rechter hippocampus. De activiteit is echt minder in de rechter dorsale anterior cingulate cortex. Deze verschillen hebben invloed op de zelfbeheersing en geheugenverwerking van een verslaafde. En dat is de kern van verslavend gedrag.

PSILOCINE VERSUS TRADITIONELE BEHANDELINGEN

Traditionele verslavingsbehandelingen zijn vrij oppervlakkig. Een mooi voorbeeld is het stoppen met roken; denk aan nicotinekauwgom en pleisters. Deze onderdrukken de nicotinereceptoren in de hersenen. Voor de behandeling van ontwenningsverschijnselen van een verslaving aan opiaten kiest men soms voor methadon of buprenorfine. Het behandelen van de symptomen verandert echter niets aan het verslavende gedrag zelf. Psilocine werkt anders.

Er is bijvoorbeeld vroeg onderzoek gedaan door de Johns Hopkins University School of Medicine. Hieruit blijkt dat psilocine mogelijk een nieuwe aanpak biedt als het gaat om de behandeling van verslavingen. De stof lijkt het probleem daarbij in de kern aan te pakken.

Uit onderzoek blijkt dat het menselijk brein onder invloed van psilocine in staat is nieuwe verbindingen aan te maken tussen verschillende regio's die normaal gesproken niet met elkaar communiceren. Wetenschappers noemen dit ook wel "crosstalk".

Robin Carhart-Harris, een toonaangevende onderzoeker betreffende psychedelica en hun medicinale potentie, bemerkte dit effect in vroeg onderzoek naar de effecten van psilocine op mensen met depressie. In een Tedx Talk uit 2016 legt hij uit dat communicatie in het normale brein "beperkt" is tot specifieke hersengebieden of -regio's. Onder invloed van psilocine vindt er echter een vrijere en meer open communicatie plaats tussen verschillende gebieden.

Onderzoek van Carhart-Harris en andere onderzoekers op dit gebied suggereren dat psilocine in staat is de hersenen te "resetten". De deelnemers aan het depressie-onderzoek gebruikten de volgende analogie: psilocine hielp hen hun hersenen "op te ruimen" en te "rebooten". Door crosstalk te genereren tussen verschillende hersenregio's, helpt psilocine mogelijk patronen in de hersenactiviteit te doorbreken die verslavend gedrag aanmoedigen. Wellicht is deze stof dus een betere optie voor het bestrijden van verslavingen dan slechts het behandelen van ontwenningsverschijnselen.

DE PADDO'S VOORBIJ - ANDERE PSYCHEDELICA ALS MEDICIJN

Psilocybine en psilocine zijn niet de enige psychedelische verbindingen met mogelijk therapeutische toepassingen. Modern onderzoek naar psychedelica gaat terug naar de jaren '50. De Britse psychiater Humphrey Osmon kwam daarbij als eerste met de term "psychedelica". Hij combineerde het Griekse "psyche", wat geest betekent, met "delos", het woord voor onthulling. Onderzoek naar psychedelica als psilocybine/psilocine en LSD piekte rond de jaren '70. De laatste 5 jaar neemt het daarbij weer toe.

Het onderzoek laat zien dat psychedelische middelen meer zijn dan partydrugs. Namelijk krachtige substanties die met zorgvuldig en respectvol gebruik (zoals sommige culturen al duizenden jaren doen), mogelijk genezende eigenschappen hebben.

In de jaren '70 publiceerde de Tsjechische psychiater Stanislav Grof bijvoorbeeld Realms of the Human Unconcious. Dit was een baanbrekend boek over zijn onderzoek naar LSD. Grof geeft aan dat psychedelica een "uniek vermogen" hebben als "hulpmiddelen om de menselijke geest te ontdekken". Hij beweert zelfs dat de middelen net zo belangrijk zijn voor de psychiatrie als de microscoop voor de geneeskunde en de telescoop voor de astronomie.

DE TOEKOMST VAN ONDERZOEK NAAR PSYCHEDELICA

Wegens het jarenlange verbod en de stigmatisering van psychedelica is het lastig geweest om psychedelische stoffen te bestuderen en begrijpen. Gelukkig is dit langzaam aan het veranderen. Hiermee ontstaan nieuwe wegen om meer te leren over deze stoffen, hun actiemechanismen en, belangrijker nog, hun mogelijkheden als medicijn.

Voor wat betreft psilocine is het onderzoek nog pril, maar de bal rolt. In september heeft Johns Hopkins University de lancering aangekondigd van een Centre for Psychedelic and Consciousness Research. Dit centrum heeft $17 miljoen aan donaties ontvangen en zal zich toeleggen op het onderzoeken van verbindingen als psilocine en LSD voor diverse psychische aandoeningen. Denk aan depressie, verslavingen en nog veel meer.

We weten nog lang niet alles over deze verbindingen, maar gelukkig boekt men vooruitgang in onderzoek. Mogelijk hebben miljoenen mensen met een verslaving aan opiaten en andere drugs in de toekomst hiermee toegang tot een uitgebreidere behandeling dan tot op heden beschikbaar was.