Wat zijn MAOI's en hoe werken ze?

Hier vind je een gedetailleerd overzicht van MAOI's. Ooit waren dit een van de meest gebruikte antidepressiva op de markt, maar tegenwoordig schrijven artsen ze zelden meer voor. Wat zijn MAOI's precies en wat is de invloed ervan op psychedelica?

MAOI's zijn medicijnen die thuishoren in het rijtje krachtige antidepressiva en anxiolytica. Deze medicatie was een van de eerste commercieel verkrijgbare vormen van antidepressiva. Daarbij gebruikte men MAOI's volop om depressies te behandelen. Het werd daarnaast ingezet bij angst- en paniekstoornissen. Tegenwoordig is de medicatie grotendeels vervangen door veiligere antidepressiva, zoals SSRI's. Deze hebben minder bijwerkingen.

Naast de synthetische MAOI's die verkrijgbaar zijn als receptgeneesmiddelen, zijn er ook planten die deze stoffen aanmaken. Deze natuurlijke MAOI's gebruikt men al eeuwen om de DMT te "activeren" in het spirituele brouwsel ayahuasca. Ze hebben echter nog meer toepassingen.

In dit artikel gaan we in op MAOI's. We bespreken daarbij de werking en de invloed ervan op psychedelica.

WAAR STAAT MAOI VOOR?

MAOI staat voor "monoamine oxidase inhibitors" (monoamine-oxidaseremmers). En inderdaad, deze stoffen remmen van nature een of beide MAO-enzymen: MAO-A en MAO-B. Bekend is dat deze enzymen een rol spelen bij psychische en neurologische aandoeningen. Ze inactiveren namelijk monoamine-neurotransmitters, zoals serotonine en dopamine.

HOE WERKEN MAOI'S?

MAOI's voorkomen de afbraak van deze neurotransmitters, zodat meer van deze chemicaliën beschikbaar zijn voor de hersenen. Zo wekken ze effecten op die de symptomen van angst en depressie verlichten. Het dus niet verrassend dat MAOI's lang de eerste keus waren bij depressies. Er verschenen echter steeds meer verhalen over de bijwerkingen en wisselwerkingen ervan met andere medicijnen.

BEKENDE MAOI'S

• MAOI's als receptgeneesmiddel

Momenteel gebruikt men MAOI's vaak als laatste redmiddel bij depressie. De drie belangrijkste MAO-remmers zijn isocarboxazide, fenelzine en tranylcypromine. Deze zijn verkrijgbaar onder de merknamen Marplan, Nardil en Parnate.

• Natuurlijke MAOI's

Er bestaan ook planten met een MAO-remmende werking. Een voorbeeld is Banisteriopsis caapi (ayahuasca vine), die inheems is in Zuid-Amerika. Denk echter ook aan de Syrische wijnruit (_Peganum harmala_). Deze meerjarige, kruidachtige plant groeit in woestijngebieden en aan de Middellandse Zee. Dan zijn er nog yohimbe, een groenblijvende boom uit Afrika en passiebloem (_Passiflora_), een bloeiende plant die in veel delen van de wereld groeit. Met hun MAO-remmende kwaliteiten spelen deze planten een belangrijke rol bij de creatie van entheogene, psychedelische brouwsels, zoals ayahuasca.

MAOI'S: DO'S EN DON'TS

We hebben het al genoemd, maar er zijn diverse redenen waarom MAOI's niet langer gangbaar zijn. Zo kleven er serieuze risico's aan het gebruik ervan en hebben ze vaak veel bewerkingen. Daarnaast staan ze bekend om de sterke wisselwerking met medicijnen en andere middelen. Deze variëren daarbij van mild tot ernstig. Toch vinden sommige professionals de gevaren van MAOI's overdreven. De meningen zijn dus verdeeld.

BIJWERKINGEN

De meest voorkomende bijwerking van het gebruik van MAOI's is orthostatische hypotensie. Dit betekent dat de bloeddruk snel daalt bij het opstaan, wat leidt tot duizeligheid en een licht gevoel in het hoofd. Daarnaast hebben ze nog andere kortdurende bijwerkingen, zoals slaperigheid, slapeloosheid en misselijkheid. Op de lange termijn leidt het gebruik van MAOI's mogelijk tot spierspasmen, spiertrekkingen, spierpijn, oedeem (vasthouden van vocht), een prikkelend gevoel in de zenuwen, gewichtstoename en seksuele disfunctie.

WISSELWERKING MET ANDERE MEDICIJNEN

MAOI's veroorzaken wisselwerkingen met talloze andere recept- en vrij verkrijgbare geneesmiddelen. Voorbeelden zijn bepaalde anesthetica, pijnstillers, migrainemedicijnen, kalmeringsmiddelen, antihistaminica, antidepressiva, slaappillen en allergiemedicijnen. Als je SSRI's gebruikt, zoals paroxetine (Paxil), citalopram (Cipramil), fluvoxamine (Fevarin) of sertraline (Zoloft), zou je het gebruik minimaal drie weken moeten staken voordat je MAOI's mag nemen. Mensen die fluoxetine (Prozac) gebruiken, zouden nog langer moeten wachten, ongeveer zes weken.

Er is ook een wisselwerking tussen MAOI's en andere psychoactieve middelen. Dit zijn onder meer alcohol, cocaïne en mescaline. Het gebruik van MAOI's in combinatie met deze middelen is zeer gevaarlijk. Je mag deze drugs dan ook minimaal twaalf uur vóór en twaalf uur na het nemen van een MAO-remmer niet gebruiken. Gebruik ook geen MAOI's in combinatie met een amfetamine als MDMA. Dit is mogelijk dodelijk.

WISSELWERKINGEN MET VOEDING

Soms versterken MAO-remmers ook de cardiovasculaire effecten van tyramine. Dit is een aminozuur dat de bloeddruk reguleert en je vindt het in veelgebruikte voedingsmiddelen. Denk aan kaas, wijn, bier, bonen, noten, kippenlever, gist, citrusvruchten, chocolade en slagroom. Als je dit voedsel eet terwijl je ook MAOI's gebruikt, leidt dit mogelijk tot ziekte en hoofdpijn. Soms ontstaat zelfs een hypertensieve crisis. Dit is een gevaarlijke stijging van de bloeddruk. Onmiddellijk medisch ingrijpen is daarbij noodzakelijk.

MAOI'S EN PSYCHEDELICA

Sommige planten bevatten van nature DMT. Dit zijn bijvoorbeeld Psychotria viridis, Mimosa hostilis_ en _Phalaris arundinacea. Op zichzelf is deze DMT niet oraal actief. De stof wordt namelijk afgebroken door MAO-enzymen voordat het effect heeft.

MAOI's remmen deze afbraak. Zo is DMT langdurig oraal actief. De inheemse volkeren van de Amazone die het traditionele spirituele medicijn ayahuasca gebruiken, maken dit brouwsel meestal van Psychotria viridis (die DMT bevat) en Banisteriopsis caapi, die fungeert als een natuurlijke MAOI. Deze unieke combinatie van eigenschappen voorziet ayahuasca van haar krachtige, psychedelische potentie.

Maar hoe wist de bevolking van de Amazone dat ze deze twee planten moest combineren terwijl het regenwoud meer dan 40.000 verschillende soorten telt? Dat blijft waarschijnlijk een onopgelost mysterie.