Paddo's en depressie: Wat is het verband?

Paddo’s worden momenteel bestudeerd vanwege hun therapeutische mogelijkheden voor diverse psychische aandoeningen. Voor wat betreft therapieresistente depressie lijkt psilocybine interessant. De resultaten zijn nu al veelbelovend.

Paddo's zijn lang beschouwd als mysterieus en gevaarlijk. Tegenwoordig decriminaliseert men echter ze in diverse Amerikaanse steden. Ook onderzoekers hebben interesse in de therapeutische mogelijkheden. In de meeste landen vallen ze nog steeds in de Schedule 1-klasse (of equivalent). Toch verlenen steeds meer bestuursorganen wettelijke toestemming aan onderzoekers. Het Centre for Psychedelic Research at Imperial College London heeft het startsein ontvangen om paddo's te onderzoeken.

De "magic” in “magic mushrooms", oftewel paddo’s, is afgeleid van een psychotrope prodrug-molecule, beter bekend als psilocybine. Dit molecuul werkt in op serotoninereceptoren in de hersenen. Hierdoor ontstaan veranderde sensorische ervaringen, zoals synesthesie. Kleine doses van psilocybine-bevattende schimmels leiden soms tot een verbeterde stemming en emotionele ervaringen. Grotere doses kenmerken we door volledige, psychedelische trips.

Onderzoekers die psilocybine bestuderen, zijn enkele interessante effecten tegengekomen. Deze suggereren mogelijke therapeutische toepassingen bij onder meer verslavingsgedrag, psychologische problemen, obsessief-compulsieve stoornis (OCD) en clusterhoofdpijn. Psilocybine is ook onderzocht vanwege de effecten op depressie. Ook hier laat de stof interessante en veelbelovende resultaten zien.

WAT IS DEPRESSIE PRECIES?

Depressie is een veel voorkomende psychische aandoening, gekenmerkt door gevoelens van ernstige moedeloosheid en neerslachtigheid. In tegenstelling tot tijdelijke gevoelens van verdriet of ontevredenheid die gepaard gaan met bepaalde levensgebeurtenissen, is depressie een aanhoudende en chronische staat van diepe droefheid. Er is geen enkele oorzaak aan te wijzen.

Volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie kampen wereldwijd meer dan 300 miljoen mensen met depressie. De aandoening treft mensen van alle leeftijden, maar komt vaker voor bij vrouwen. Depressie wordt nu wereldwijd erkend als de belangrijkste oorzaak van invaliditeit. Bij sommige mensen veroorzaakt depressie gevoelens en sensaties die kunnen leiden tot teruggetrokken gedrag en inactiviteit. In ernstigere gevallen zijn de symptomen zo hevig dat ze leiden tot zelfmoordgedrag.

SYMPTOMEN VAN DEPRESSIE

De symptomen van depressie verschillen per persoon. De aandoening beïnvloedt iedere persoon op een andere manier.

Veel voorkomende symptomen zijn:

• Angst en onrust
• Veranderingen in eetlust en lichaamsgewicht
• Woede en frustratie
• Aanhoudende gevoelens van droefheid, leegte en huilbuien
• Problemen met denken, concentreren en cognitieve taken
• Onverklaarde rugpijn en hoofdpijn
• Zelfmoordgedachten en -gedrag
• Desinteresse in activiteiten, hobby's en werk
• Verminderd libido
• Gevoelens van waardeloosheid en schuldgevoelens
• Veranderingen in persoonlijkheid

WAT VEROORZAAKT DEPRESSIE?

Er bestaat niet één specifieke oorzaak voor depressie. De stoornis ontwikkelt zich soms door bepaalde triggers. Denk aan levensveranderende gebeurtenissen, zoals het verlies van een geliefde, een bevalling of een ontslag. Genetica speelt mogelijk ook een rol in de ontwikkeling van depressie. Het is ook een risicofactor als er een familielid kampt met de stoornis.

Ook biologische verschillen in hersenstructuur worden geassocieerd met depressie. Onderzoek toont aan dat er fysieke veranderingen aanwezig zijn in de hersenen van mensen met depressie. Veranderingen in zenuwcelverbindingen, zenuwcelgroei en zenuwcirculatiefunctie kunnen ook allemaal bijdragen aan depressie.

NEUROTRANSMITTERS, DE HERSENEN EN DEPRESSIE

Neurotransmitters zijn chemische signaalstoffen die neuronen afgeven om signalen te verzenden tussen synaptische ruimtes. Onderzoek toont een verband aan tussen de symptomen van depressie en de neurotransmitters dopamine, noradrenaline en serotonine. Depressieve symptomen zijn in verband gebracht met toenames en afnames in de niveaus van deze neurochemicaliën.

Een laag niveau serotonine is bijvoorbeeld in verband gebracht met depressie. Serotonine is betrokken bij de regulatie van stemming, sociaal gedrag, eetlust, slaap en geheugen. Daarom schrijft men vaak selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI's) voor om te voorkomen dat neuronen de serotonine opnieuw absorberen.

CONVENTIONELE BEHANDELINGEN VOOR DEPRESSIE

Behandeling voor depressie varieert en is afhankelijk van de ernst van de symptomen. Milde depressie reageert soms goed op veranderingen in levensstijl, zoals meer aërobe oefeningen. Dit verhoogt mogelijk de concentraties neurotransmitters, zoals dopamine en endocannabinoïden. Beiden zijn in verband gebracht met een verbeterde stemming.

In gevallen van lichte tot middelmatige depressie zet men ook wel psychotherapie, cognitieve gedragstherapie of andere begeleiding in. Dit helpt patiënten bij het identificeren van de oorzaak van hun gedrag, acties en denkpatronen.

Behandeling voor middelmatige tot ernstige depressie omvat cognitieve gedragstherapie, interpersoonlijke therapie, psychodynamische therapie en het voorschrijven van medicatie. Dit betreft antidepressiva zoals SSRI's, serotonine-noradrenaline heropnameremmers (SNRI's), atypische antidepressiva en monoamino-oxidaseremmers (MAO-remmers). Bij sommige mensen zijn deze medicijnen effectief. Vaak zijn er echter wel bijwerkingen, zoals angst, duizeligheid, griepachtige symptomen en irritatie van het maagdarmkanaal.

Hieronder vind je een verzameling wetenschappelijke literatuur waarin de effecten van psilocybine op depressie worden besproken. Deze literatuur suggereert dat de stof in de toekomst wellicht therapeutische toepassingen bezit, na verdere studies en klinische onderzoeken.

Disclaimer: Het volgende is geen advies of een aanbeveling om paddo's als behandeling te gebruiken. Het bestaande onderzoek is nog erg pril en vereist onderzoek op een veel grotere schaal.

PSILOCYBINE HELPT MOGELIJK BIJ THERAPIERESISTENTE DEPRESSIE

Een paper, gepubliceerd in het tijdschrift Scientific Reports, documenteert een onderzoek waarin 19 patiënten met een ernstige therapieresistente depressie psilocybine kregen toegediend. Een dag voor de behandeling ondergingen de deelnemers een functionele magnetische resonantie scan (fMRI) om de effecten van het molecuul op hersenactiviteit te bepalen.

De auteurs stellen dat psilocybine een lange gebruiksgeschiedenis heeft. Mogelijk produceert psilocybine emotionele doorbraken en veranderde perspectieven, mits toegediend in een ondersteunende omgeving, aangevuld met passende maatregelen.

In het onderzoek wilde men veranderingen in hersenactiviteit analyseren, geassocieerd met het gebruik van psilocybine. De proefpersonen kregen een dosis van 10mg. Een week later werd dit opgevolgd met een dosis van 25mg. Cerebrale circulatie (rCBF) en functionele connectiviteit werden één dag voor en één dag na de behandelingsperiode gemeten. De onderzoekers kozen ervoor om de uiteindelijke meting uit te stellen tot een dag na de behandeling. Zo konden ze de stemmingsverbeterende effecten meten van de zogenaamde "afterglow", een positieve psychologische toestand die volgt op het gebruik van psychedelica.

Uit de resultaten bleek dat de toediening van psilocybine leidde tot een snelle en aanhoudende verlichting van depressie. Alle 19 patiënten vertoonden na een week een vermindering van depressieve symptomen. Men trof veranderingen aan in zowel de hersenbloedstroom in rusttoestand als in de functionele connectiviteit. Daarnaast werd een afname waargenomen in de hersenbloedstroom naar de amygdala. Dit correleerde met een afname van depressieve symptomen. Interessant is dat de amygdala een gebied is in de hersenen dat geassocieerd is met emoties, overlevingsinstincten, angstgevoelens en geheugen.

Andere bevindingen waren onder andere verhoogde functionele beademingsfunctie van de ventromediale prefrontale cortex en verminderde functionele connectiviteit in de parahippocampus-prefrontale cortex, 5 weken na de behandeling. De onderzoekers beweren dat deze blijvende veranderingen een zogenaamd therapeutisch "reset"-mechanisme suggereren. Desondanks is meer onderzoek met grotere (controle)groepen noodzakelijk.

AANVULLEND BEWIJS VOOR THERAPIERESISTENTE DEPRESSIE

Aanvullend onderzoek, gepubliceerd in The Lancet Psychiatry toont eveneens aan dat psilocybine een effectief medicijn kan zijn voor therapieresistente depressie. De paper bespreekt de werking van psilocybine als serotoninereceptoragonist. Het onderzoek is gericht op de werkzaamheid en veiligheid van het molecuul bij patiënten met unipolaire, therapieresistente depressie.

12 patiënten met gematigde tot ernstige therapieresistente depressie ontvingen een dosis psilocybine van 10mg. Een week later werd de dosis verhoogd naar 25mg. De stof werd in een ondersteunende setting toegediend. De patiënten ontvingen psychologische ondersteuning vóór, tijdens en na de sessies. Er werden geen ernstige bijwerkingen waargenomen. Wel werden lichte bijwerkingen gemeld, zoals tijdelijke verwarring en angst. Follow-up vond plaats 1 week en 3 maanden na de sessie met de hoge dosis. Het bleek dat de depressieve symptomen waren afgenomen.

PSILOCYBINE VERMINDERT DEPRESSIE EN ANGST BIJ KANKERPATIËNTEN

Een andere aanwijzing dat psilocybine de effecten van depressie tegengaat, is te vinden in onderzoek, gepubliceerd in het Journal of Psychopharmacology. Kankerpatiënten kampen vaak met depressies en angststoornissen vanwege de psychologische stress die gepaard gaat met de ziekte. Het gevolg is een verminderde kwaliteit van leven. De onderzoekers wilden de effecten van psilocybine onderzoeken op de psychologische toestand van patiënten met levensbedreigende kanker.

51 patiënten kregen een placebo-achtige dosis van 3mg/70kg of een hoge dosis van 22 of 30mg/70kg. De doses werden toegediend in een cyclus met 5 weken tussen elke sessie. Daarnaast werd na 6 maanden een follow-up controle uitgevoerd om de effecten bij te houden. De resultaten werden verkregen via de artsen en beoordelingen van de patiënten zelf. Het bleek dat hoge doses psilocybine leidden tot sterke afnames in depressieve stemming, angstgevoelens en doodsangst. Daarnaast was de kwaliteit van leven, betekenis van het leven en het optimisme toegenomen onder patiënten.

Tijdens de follow-up van 6 maanden bleek dat deze positieve effecten zich voortzetten. Maar liefst 80% van de patiënten uit het onderzoek liet een significante afname van depressie en angst zien.

DOET PSILOCYBINE IETS WAT ANDERE BEHANDELINGEN NIET KUNNEN?

Therapieresistente depressie is lastig te behandelen. Meestal reageren patiënten goed op psychotherapie, medicatie of een combinatie van de twee. Soms is de aandoening echter hardnekkig en haalt behandeling weinig tot niets uit. Deze meedogenloze vorm van depressie maakt patiënten soms moedeloos en hopeloos. Bij therapieresistente depressie zet men psychiatrische behandeling en psychotherapie in, in de hoop dat dit uiteindelijk aanslaat. Mogelijk worden ook andere medicijnen voorgeschreven in aanvulling op de conventionele medicatie.

Uit de bovenstaande onderzoeken blijkt dat meer onderzoek naar psilocybine gerechtvaardigd is. Het is duidelijk dat deze kleinschalige, sterk gecontroleerde studies niet suggereren dat paddo's depressie genezen. De effecten van paddo's zijn erg afhankelijk van de setting en de context. Er is dus veel groter en meer gedetailleerd onderzoek nodig om de daadwerkelijke effecten te bepalen.

MAAKT HET UIT WELK TYPE PADDO WORDT GEBRUIKT?

De gebruikte soort is alleen van belang als je een bepaalde dosering wilt innemen. Sommige paddo’s  bevatten extreem hoge doses van de actieve bestanddelen, terwijl andere soorten milder zijn. Onderzoekers isoleren vaak de actieve bestanddelen van paddo’s om veel meer controle te hebben over wat wordt toegediend. Dit geeft al aan dat wetenschappelijke onderzoeken verschillen van alledaags gebruik.

PADDO’S BIEDEN EEN SPRANKJE HOOP VOOR TOEKOMSTIGE DEPRESSIEBEHANDELING

Het gebruik van paddo's als mogelijke behandeling voor depressie klinkt wellicht merkwaardig. Paddo’s hebben al jarenlang een slechte reputatie. Veel mensen denken dat deze schimmels een bedreiging vormen voor de samenleving. Dit is allesbehalve waar. Uit huidig onderzoek blijkt dat paddo's enorme potenties bezitten als therapeutische behandeling voor psychische stoornissen. Zowel de decriminalisering als het wetenschappelijke onderzoek neemt toe. De komende jaren zullen we waarschijnlijk interessante resultaten zien.