Hoe Werkt Psilocybine?

Psilocybine wordt steeds vaker als een soort wondermiddel beschreven. Maar waarom eigenlijk? En wat is psilocybine überhaupt, en hoe werkt het? Ontdek hier alles over deze magische stof in paddo's. Lees snel verder!

Je hebt vast weleens van magic mushrooms, ook wel 'paddo's', gehoord. En naarmate magic mushrooms aan populariteit winnen, wordt ook de term ‘psilocybine’ steeds algemeen bekender. Dit is de prodrug die verantwoordelijk is voor de diepgaande hallucinogene effecten van paddo's. Maar wat houdt deze stof precies in?

Hieronder gaan we dieper in op psilocybine en hoe het een interactie met de hersenen aangaat. Ook bekijken we modern onderzoek naar de effecten ervan op enkele medische aandoeningen.

Wat is psilocybine?

Psilocybine is de belangrijkste psychoactieve stof in psychedelische paddenstoelen. Het wordt vaak gezien als het actieve stofje in paddo’s, maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Psilocybine is eigenlijk een prodrug, dat wil zeggen, een inactieve stof die in het lichaam tot een drug wordt gemetaboliseerd.

Psilocybine werd voor het eerst in 1958 door de scheikundige Albert Hofmann uit Psilocybe mexicana geïsoleerd. Daarvoor was de stof achter de psychedelische effecten van paddo's onbekend. Het gebruik van paddo's was desondanks springlevend in inheemse gemeenschappen in met name Midden- en Zuid-Amerika. Er wordt gezegd dat het gebruik buiten deze culturen tot het midden van de 21e eeuw praktisch nihil was. Maar gezien de enorme hoeveelheid aan psilocybine-paddenstoelen over de hele wereld, lijkt dit haast onwaarschijnlijk.

Hoewel psilocybine eigenlijk alles in zich heeft om een psychedelische ervaring te veroorzaken, moet het eerst worden omgezet in psilocine om een interactie met het centrale zenuwstelsel aan te kunnen gaan.

Psilocine vs. psilocybine

Maar wat is dan het verschil tussen psilocine en psilocybine? Verse paddo's bevatten beide stoffen, maar vaak in behoorlijk afwijkende hoeveelheden. In de meeste psychedelische paddenstoelen wordt aanzienlijk meer psilocybine aangetroffen. De aanwezige psilocine heeft de neiging om bij blootstelling aan zuurstof snel af te breken. Dit kun je zien aan de blauwe plekken die je vaak op paddo’s ziet.

Psilocybine is stabieler. Maar alleen psilocine kan dus een interactie met de hersenen aangaan en ervoor zorgen dat je tript. Gelukkig voor ons wordt psilocybine omgezet in psilocine op het moment dat het wordt blootgesteld aan zeer zure omstandigheden, zoals in je maag.

Als je bekend bent met de lemon tek-methode weet je al hoe dit ongeveer in zijn werk gaat. Het zuur in citroen zet de psilocybine hierbij buiten het lichaam in psilocine om. Dit zorgt er in principe voor dat de effecten sneller optreden. Wanneer je paddo’s zonder citroensap neemt, wordt dit proces uitsluitend door maagzuren uitgevoerd.

Wat zijn psilocybine-bevattende paddenstoelen?

Magic mushrooms groeien op bijna elk continent op aarde, met uitzondering van Antarctica. Met honderden verschillende soorten is dit wijdverspreide organisme door de eeuwen heen waarschijnlijk in vrijwel elke cultuur op aarde belangrijk geweest.

Hoewel er honderden soorten bestaan, zijn een paar specifieke soorten bekender dan andere:

• Psilocybe semilanceata
• Psilocybe cubensis
• Psilocybe azurescens
• Psilocybe cyanescens

Buiten de wereld van de schimmels is het moeilijk om psilocybine elders in de natuur te vinden. Behalve een zeldzaam soort korstmos dat in Zuid-Amerika groeit en dat psilocybine en andere psychedelische verbindingen bevat, zijn er weinig andere voorbeelden bekend.

Hoe beïnvloedt psilocybine je hersenen?

De effecten van psilocybine (en specifiek psilocine) op het menselijk brein zijn complex. We weten er bovendien nog zeer weinig over. Wel is bekend dat de effecten mogelijk psychotomimetisch zijn, oftewel een psychose nabootsen (Vollenweider et al., 1997). Dit is echter verre van gevaarlijk, en kan weleens de sleutel tot het benutten van psilocybine zijn.

Wetenschappers denken dat paddo's de hersenen voornamelijk via de serotoninereceptor 5-HT₂ₐ beïnvloeden. Behalve deze receptor heeft psilocine ook affiniteit met andere serotoninereceptoren, maar het lijkt dankzij 5-HT₂ₐ de sterkste psychologische effecten te bewerkstelligen.

Psilocybine en het standaardmodusnetwerk

Maar wat gebeurt er eigenlijk in de hersenen als je paddo’s eet?

Experts denken dat het standaardmodusnetwerk (DMN) hierbij een sleutelrol speelt. Wetenschappers hebben ontdekt dat, in tegenstelling tot de verwachtingen, psilocine effecten uitoefent door de hersenactiviteit te verminderen in plaats van te verhogen (Carhart-Harris et al., 2012). De activiteit in het standaardmodusnetwerk van de hersenen lijkt aanzienlijk af te nemen bij mensen die psilocybine gebruiken, in tegenstelling tot gebruik van een placebo.

Waarom is dit van belang? Nou, men denkt dat het standaardmodusnetwerk de kern vormt van ons bewustzijn, onze ‘ziel’ of geest: de plek waar ingesleten denkpatronen en het zelfgevoel gevormd worden. Aangenomen wordt dat het doel van het standaardmodusnetwerk is om binnenkomende stimuli te filteren om te voorkomen dat ze overweldigend en chaotisch worden. Het netwerk levert deze stimuli vervolgens op een beheersbare manier aan je bewustzijn af.

Door de activiteit van het DMN te onderdrukken, lijkt psilocine het bewustzijn in staat te stellen zich naar andere delen van de hersenen te verspreiden. Men heeft dit kunnen waarnemen doordat er een grotere onderlinge verbondenheid tussen verschillende delen van de hersenen ontstond.

Psilocybine en het bewustzijn

Op basis van deze waarnemingen is door onderzoekers aan de Universiteit van Sussex gesuggereerd dat psychedelische drugs het bewustzijn juist verhogen (Schartner, Barrett en Seth, 2017). Ze concludeerden dit door de diversiteit van hersensignalen te observeren. Normaliter neemt deze diversiteit toe met staten van bewustzijn. Een wakker brein vertoont bijvoorbeeld een hogere diversiteit aan hersensignalen dan een slapend brein. En een slapend brein vertoont op zijn beurt meer hersensignalen dan een 'vegetatief brein' (bijvoorbeeld als iemand in coma ligt).

Hersenen onder invloed van psychedelische drugs vertonen een ongekende onderlinge verbondenheid. Om deze reden denken onderzoekers dat het bewustzijn onder invloed van psychedelica juist wordt verhoogd. Wat dit precies inhoudt, is echter nog onduidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat er meer onderzoek nodig is.

Medisch gebruik van psilocybine

Door deze bevindingen, en de vele ervaringen en verhalen van mensen die het gevoel hebben positief te zijn beïnvloed door psychedelica, groeit de belangstelling voor de effecten van psilocybine op het mentale welzijn, hersenbeschadiging en psychische aandoeningen.

Hoewel het eerste onderzoek veelbelovend lijkt, is het belangrijk om te benadrukken dat er nog een lange weg te gaan is. Dit komt vaak door beperkte wetgeving, die onderzoek naar psychedelica behoorlijk in de weg loopt. Het zal dus nog wel even duren voordat we deze verbinding en de effecten ervan op de geest volledig begrijpen.

Psilocybine en depressiebehandelingen

Er bestaat flink wat onderzoek naar het effect van psilocybine op depressie.

In een studie van Carhart-Harris et al. (2017) gaven de onderzoekers negentien therapieresistente deelnemers met een depressie psilocybine, in combinatie met psychologische hulp. Een week na de behandeling gaven alle deelnemers aan dat ze significante veranderingen in hun depressieve toestand ervaarden. Daarnaast werd bij zestien deelnemers een verminderde cerebrale bloedstroom naar de amygdala waargenomen, evenals minder activiteit in het standaardmodusnetwerk. 47% van de deelnemers merkte na vijf weken nog steeds deze veranderingen. De onderzoekers concluderen dan ook dat psilocybine als een "therapeutische reset" kan werken.

Hendriks et al. (2015) onderzochten de depressieve en suïcidale gedachten van deelnemers in vier categorieën: een groep die een groot deel van het leven psilocybine had gebruikt, een groep die psilocybine en andere psychedelica had gebruikt, een groep die geen psilocybine, maar wel andere psychedelica had gebruikt, en een groep die nooit psychedelica had gebruikt.

Ze ontdekten dat de deelnemers die in de eerste categorie vielen, het het beste deden. De deelnemers in de laatste groep deden het het slechtst. Ze concluderen daarom dat deze bevindingen erop wijzen dat psilocybine significante effecten heeft op het optreden van suïcidale en depressieve gedachten. De onderzoekers benadrukten echter ook met klem dat psilocybine niet de enige oorzaak was van deze waarnemingen, en dat het slechts een rol speelde.

Psilocybine en PTSS

In 2020 onderzochten Krediet et al. (2020) de rol die psychedelische drugs bij de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS) kunnen spelen. Naast psilocybine bestudeerden ze ook ketamine, MDMA en LSD.

Momenteel is psychotherapie de eerste behandelingslijn voor PTSS, aangezien er weinig bestaande behandelingen op basis van alleen drugs/medicijnen effect lijken te hebben. Het team ontdekte dat elke drug een unieke rol speelde als aanvulling op bestaande therapieën, in plaats van als volledige vervanging. De exacte mechanismen hierachter werden in deze studie echter niet geïdentificeerd. Ook dit laat zien dat verder onderzoek broodnodig is.

Reiff et al. (2020) keken in een review naar verschillende klinische onderzoeken naar MDMA en psilocybine bij diverse psychiatrische stoornissen, waaronder PTSS. Deze stoffen zijn door de Amerikaanse Food and Drugs Association momenteel geclassificeerd als potentiële "doorbraaktherapieën". Om deze reden konden de onderzoekers een groeiende database van onderzoeken gebruiken om de werkzaamheid te beoordelen. Over het algemeen ontdekten ze dat de resultaten significant waren en in dezelfde richting wezen. Bovendien lieten de stoffen verrassend veel verschillende toepassingen zien. Maar ook hier werd specifiek gekeken naar psychedelische drugs in combinatie met psychotherapie, in plaats van naar psychedelica afzonderlijk.

Vermetten et al. (2020) identificeerden ook een potentieel significante relatie tussen psilocybine en therapie met betrekking tot PTSS. Ze merken in hun review echter ook op dat de uiteenlopende resultaten nog moeten worden geverifieerd door gecontroleerde onderzoeken met placebogroepen. Totdat deze studies plaatsvinden, blijft het gissen naar hoe effectief psilocybine bij het behandelen van PTSS is.

Psilocybine en neurogenese

Catlow et al. (2020) hebben met proefdieronderzoek waargenomen dat psilocybine het potentieel heeft om neurogenese te bevorderen. Ze ontdekten dat ingesleten angstreacties met psilocybine ongedaan konden worden gemaakt. Dit impliceert dat de stof mogelijk bij het herstructureren van neurale paden kan helpen.

Er is echter nog veel onbekend over dit mechanisme. Hoewel men het er over het algemeen over eens is dat psilocybine neurogenese bevordert, zijn de toepassingen hiervan nog onbekend. Het vormen van nieuwe neurale paden zou echter wel deels de bevindingen van eerdere studies kunnen verklaren.

Met betrekking tot verslaving is bijvoorbeeld waargenomen dat mensen met psilocybine mogelijk beter in staat zijn om levenslange verslavingen te beheersen, doordat hierbij decennia-oude neurale paden veranderen (de Veen, Schellekens, Verheij en Homberg, 2017).

Is psilocybine veilig?

Een van de redenen waarom psilocybine-paddenstoelen zo veelbelovend zijn, is hun uitzonderlijke veiligheidsprofiel. Paddo’s hebben een nauwelijks waarneembare toxiciteit en weinig nadelige effecten. Het gebruik van psilocybine lijkt dan ook weinig risico's te hebben.

Paddo’s hebben misschien een ietwat beruchte reputatie. Zo zouden ze tot suïcidale trips en psychoses leiden. De werkelijkheid is echter dat ze, afgezien van enkele zeldzame gevallen, tot zeer weinig sterfgevallen of ziekenhuisopnames hebben geleid. Ter illustratie: in 2018 stierven alleen al in Engeland en Wales 518 mensen aan drugsvergiftiging door antidepressiva (Statista). Ter vergelijking: in datzelfde jaar zocht slechts 0,2% van de 12.000 respondenten die paddo's hadden genomen medische noodhulp, met 0 doden in datzelfde jaar (Global Drug Survey, 2018).

Deze bevindingen brachten de onderzoekers achter de Global Drug Survey ertoe psilocybine als de veiligste recreatieve drug te classificeren. Veel veiliger zelfs dan veel legale drugs.

Nog een lange weg te gaan

Onderzoek naar psilocybine en psilocine is veelbelovend en we krijgen steeds meer inzicht in hoe deze stoffen werken. Bovendien beginnen we beetje bij beetje te begrijpen hoe we deze bevindingen in een therapeutische setting kunnen toepassen.

Ondanks dat, is er nog een lange weg te gaan. Door het uitstekende veiligheidsprofiel van psilocybine en de schat aan anekdotische en statistische informatie die beschikbaar is, lijkt er echter licht aan de horizon. Tot die tijd kunnen we alleen voorzichtig experimenteren, op een geïnformeerde en bewuste manier.

Met een beetje geluk weten we op korte termijn veel meer over deze magische verbinding!