Hebben Paddo's Invloed Op Clusterhoofdpijn?

Clusterhoofdpijn, soms ook bekend onder de meer duistere naam 'zelfmoordhoofdpijn', kan erg slopend zijn. Bij gebrek aan effectieve behandelingen op lange termijn, kijken onderzoekers nu naar psychedelica als een potentieel alternatief. Wat weten we tot dusver?

Clusterhoofdpijn is een zeer vervelende vorm van hoofdpijn zonder bekende oorzaak en met een gebrek aan effectieve behandelingen. Hieronder onderzoeken we of psilocybine (en LSD) hier mogelijk invloed op heeft. We beoordelen het (beperkte) onderzoek dat ernaar gedaan is, om te zien of psychedelica potentie hebben om de oorzaken en symptomen van clusterhoofdpijn aan te pakken.

Wat is clusterhoofdpijn?

Ook bekend onder de meer duistere naam 'zelfmoordhoofdpijn', kan clusterhoofdpijn superernstig zijn, en veel leed veroorzaken.

Meestal treedt clusterhoofdpijn op aan één kant van het hoofd, rondom het oog. Naast extreme pijn kan het gepaard gaan met symptomen als een verstopte neus en ontstekingen. Deze aandoening treedt het vaakst op tussen de twintig en veertig jaar en komt tot vier keer vaker bij mannen voor. Clusterhoofdpijn komt niet alleen plotseling op, maar verdwijnt uiteindelijk vaak ook weer naarmate de patiënt ouder wordt.

Waar komt de naam vandaan? Nou, in tegenstelling tot migraine, wat vrij constant of zelden kan voorkomen, komt clusterhoofdpijn meestal in clusters voor. De periodes waarin deze hoofdpijn optreedt, kunnen maanden tot ongeveer een jaar duren, waarbij elke aanval tussen de vijftien minuten en drie uur duurt.

Wat veroorzaakt clusterhoofdpijn?

Het antwoord op deze vraag is niet makkelijk te geven. Maar hoewel de oorzaak onbekend is, zijn er wel enkele theorieën. Om te beginnen, wordt gedacht dat de nervus trigeminus en de nervus facialis een rol spelen bij clusterhoofdpijn (Ferraro et al., 2019). Oudere theorieën suggereren dat vasculaire zwelling tot druk op deze zenuwen kan leiden, waardoor de symptomen ontstaan. Recenter onderzoek wijst er echter op dat het veel complexer dan dit kan zijn.

Hoewel we niet precies weten hoe het zit, lijkt het er daarnaast op dat genen een grote rol bij het ontstaan van clusterhoofdpijn spelen. Zo wordt geschat dat mensen met een eerstegraads familielid met zelfmoordhoofdpijn 14-48 keer meer kans hebben om de aandoening ook te krijgen (Nesbitt & Goadsby, 2012). Daarnaast heeft ongeveer 10% van de mensen met clusterhoofdpijn een familiegeschiedenis met deze aandoening.

Hoewel er weinig aanwijsbare leefstijlfactoren zijn die verband houden met clusterhoofdpijn, lijkt het roken van tabak wel een risicofactor. Vijfenzestig procent van de patiënten rookt namelijk, of heeft een verleden met het roken van tabak. Wat nog erger is, is dat stoppen geen effect lijkt te hebben op de aandoening als die eenmaal is ontstaan. Dat gezegd hebbende, suggereert ander onderzoek dat mensen met clusterhoofdpijn gewoon meer kans hebben om te gaan roken, en dat het niet als een oorzaak kan worden beschouwd (Nesbitt & Goadsby, 2012).

Ten slotte wijzen meer recente PET-scans erop dat de hypothalamus wordt geactiveerd wanneer patiënten een aanval krijgen (Naber et al., 2019). Gesteld wordt dat, aangezien je biologische klok zich in dit gebied bevindt en clusterhoofdpijn een dag- en seizoensritme lijkt te hebben, een probleem met de hypothalamus een belangrijke oorzaak zou kunnen zijn. Onderzoek hiernaar staat echter nog in de kinderschoenen.

Ondanks verschillende theorieën blijft het echte antwoord een raadsel. Dit wordt ook duidelijk als je kijkt naar de bestaande behandelingen: vaak werken ze nauwelijks, en bestrijden ze alleen de symptomen in plaats van de oorzaken.

Welke behandelingen zijn er tegen clusterhoofdpijn?

Behandelingen van clusterhoofdpijn kunnen we opsplitsen in drie categorieën: abortief, transitioneel en preventief. Vaak is er sprake van een combinatie.

Het belangrijkste medicijn dat wordt gebruikt, is verapamil. Verapamil is een calciumkanaalblokker, en beïnvloedt het bioritme. Dit ondersteunt de theorie dat de hypothalamus een rol speelt bij de oorzaak. Maar helaas heeft deze behandeling ook bijwerkingen, waaronder:

• Pijn op de borst en een snelle of trage hartslag
• Licht in het hoofd
• Kortademigheid
• Koorts
• Maagpijn
• Longproblemen
• Angst

Bovendien vertoont verapamil gevaarlijke reacties met andere geneesmiddelen, waardoor het soms ongeschikt kan zijn.

Steroïden, met name glucocorticoïden, worden gebruikt als behandeling wanneer er zich aanvallen voordoen. Hoewel deze middelen binnen drie dagen effectief blijken te zijn, kunnen ze slechts acht tot tien dagen worden ingenomen, vanwege de gevaren van het langdurig innemen van steroïden. Dit maakt deze behandeling op lange termijn ondoeltreffend, gezien de duur van clusterhoofdpijn.

Ten slotte kan in extreme en behandelingsresistente gevallen een operatie plaatsvinden. Diepe hersenstimulatie of stimulatie van de achterhoofdzenuw zijn de twee beschikbare opties, en lijken in ongeveer 60% van de gevallen te werken. Het zijn echter invasieve behandelingen die gepaard gaan met de vele risico's die aan een operatie zijn verbonden, en daarom worden ze alleen in zeldzame gevallen toegepast.

Aangezien deze behandelingen maar in beperkte mate doeltreffend zijn en diverse bijwerkingen hebben, wordt ook naarstig gezocht naar niet-invasieve behandelingen die goede resultaten kunnen opleveren en minder ernstige bijwerkingen hebben. Recent onderzoek suggereert daarbij dat psychedelische drugs hier mogelijk een rol bij kunnen spelen.

Psilocybine en clusterhoofdpijn: wat je moet weten

Psilocybine, de werkzame stof in magic mushrooms, is het onderwerp van veel onderzoek in verband met clusterhoofdpijn. Hoewel nog verre van overtuigend, bieden voorlopige studies en anekdotisch bewijs wel hoop.

Wat is het effect van paddo's op clusterhoofdpijn?

Een van de denkrichtingen achter het gebruik van paddo's bij zelfmoordhoofdpijn concentreert zich rond de indool ringstructuur van psilocybine (The Psilocybin Mushroom, n.d). Van indool ringen wordt gedacht dat ze een wisselwerking hebben met serotoninereceptoren in de hersenen, en het is inderdaad bekend dat psilocybine (meer specifiek: psilocine) gedeeltelijk effecten uitoefent door interactie met de serotoninereceptor 2A.

De theorie houdt in dat activering van serotoninereceptoren vasoconstrictie (het vernauwen van bloedvaten) kan veroorzaken, waardoor de druk op de nervus trigeminus wordt verminderd. Het is niet bekend of dit laatste de oorzaak is van clusterhoofdpijn, maar als dat zo is, zou psilocybine misschien veel potentie kunnen bieden.

Kunnen magic mushrooms clusterhoofdpijn verhelpen?

In vroeg onderzoek werden ook significante effecten aangetoond tussen zowel psilocybine als LSD en clusterhoofdpijn (Sewell e.a., 2006).

De onderzoekers ondervroegen 53 patiënten die ofwel psilocybine ofwel LSD tegen hun clusterhoofdpijn hadden gebruikt. De resultaten toonden het volgende aan:

• 22 van de 26 psilocybinegebruikers meldden dat het hun aanvallen onderbrak.
• 25 van de 48 psilocybinegebruikers meldden dat het één cluster aanvallen onderbrak; 7 van de 8 LSD-gebruikers meldden hetzelfde.
• 18 van de 19 psilocybinegebruikers meldden dat er sprake was van langere remissieperioden; 4 van de 5 LSD-gebruikers meldden hetzelfde.

Hoewel veelbelovend, en zeker overtuigend genoeg om verder onderzoek te rechtvaardigen, is dit nog niet voldoende om conclusies te trekken. Ten eerste was de groep patiënten erg klein, en zijn er veel grotere studies nodig. Ten tweede waren er geen controlegroepen, dus we kunnen niet weten of de psychedelische drugs causale effecten hadden, of dat het gebruik gewoon correleerde met onderbreking/remissie. Tenslotte is niet duidelijk welke andere medicijnen deze patiënten op hetzelfde moment gebruikten, en dus kunnen noch psilocybine noch LSD als oorzaak worden aangewezen.

Kunnen magic mushrooms clusterhoofdpijn verminderen?

Een groter, vergelijkbaar onderzoek als het bovenstaande onderzocht 496 patiënten (Schindler et al., 2015). Deze studie constateerde significante effecten van zowel psilocybine als LSD in relatie tot onderbreking en remissie van clusterhoofdpijn. De respondenten merkten op dat deze drugs in staat waren om aanvallen te onderbreken en een blijvende remissie te veroorzaken. Bovendien vonden ze dat de psychedelica vaak effectiever waren dan de medicijnen die ze al gebruikten.

Interessant was ook dat zowel kleine als onregelmatige doses effectief leken te zijn. Dus in plaats van regelmatig grote doseringen van deze psychedelica in te nemen, waren de middelen ook in staat om in niet-hallucinogene doses de gewenste resultaten op te leveren.

Ook dit onderzoek heeft echter, hoewel veelbelovend, beperkingen. Het vond namelijk niet plaats in een klinische setting, maar was gebaseerd op respondenten die een online enquête beantwoordden. Bovendien, hoewel het anekdotische bewijs overtuigend is, kunnen we er niet zeker van zijn of de psychedelica daadwerkelijk de oorzaak van de waargenomen effecten waren. Toch is het zeker genoeg voor verder onderzoek.

Hoe zit het met LSD en clusterhoofdpijn?

Zoals je misschien hebt gemerkt, richten deze onderzoeken zich niet alleen op psilocybine, maar ook op LSD. Sterker nog, sommige studies geven aan dat LSD in dit opzicht effectiever zou kunnen zijn. Wat belangrijk is om op te merken, is dat zowel LSD als psilocybine indool ringen hebben, wat mogelijk de theorie ondersteunt dat het deze delen van hun moleculaire opbouw zijn die de stoffen in staat stellen om effecten uit te oefenen.

Over het algemeen biedt psilocybine het voordeel, ten opzichte van LSD, dat het minder negatieve bijwerkingen heeft. Dat gezegd hebbende, als niet-hallucinogene doses ook voldoende zijn, dan zegt dit misschien niet zoveel. Maar dat is aan verder onderzoek om bloot te leggen.

Clusterhoofdpijn: veel wat we nog niet weten

Clusterhoofdpijn is nog altijd een mysterie, en behandelingen werken maar beperkt en brengen soms andere problemen met zich mee. Het huidige onderzoek naar psilocybine en LSD is echter ook niet voldoende om deze middelen als behandeling aan te bevelen. Wil je het toch proberen, doe dit dan niet zonder professionele medische hulp.

Hoe dan ook, het lijkt er wel op dat er genoeg bewijs is om verder onderzoek naar de interacties tussen psychedelica en clusterhoofdpijn te doen, in de hoop uiteindelijk mensen te kunnen helpen die aan deze zeer slopende aandoening lijden.

Bronnen:

Schindler, E. A. D., Gottschalk, C. H., Weil, M. J., Shapiro, R. E., Wright, D. A., & Sewell, R. A. (2015). Indoleamine Hallucinogens in Cluster Headache: Results of the Clusterbusters Medication Use Survey. Journal of Psychoactive Drugs, 47(5), 372–381. https://doi.org/10.1080/02791072.2015.1107664

Sewell, R. A., Halpern, J. H., & Pope, H. G. (2006). Response of cluster headache to psilocybin and LSD. Neurology, 66(12), 1920–1922. https://doi.org/10.1212/01.wnl.0000219761.05466.43

The Psilocybin Mushroom. (n.d.). Clusterbusters. Op 9 mei 2022 verkregen via https://clusterbusters.org/resource/the-psilocybin-mushroom/